Αρκουδοπούρναρο: Το «γκι» του Ολύμπου
Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες τα σπίτια όλων γεμίζουν με στολίδια και ωραίες μυρωδιές. Το κλίμα των Χριστουγέννων απλώνεται παντού και με κάθε τρόπο. Τα τελευταία χρόνια ένα από τα αντικείμενα που έχουν συνδεθεί με την εορταστική αυτή περίοδο είναι και τα κλωνάρια με πράσινα αγκαθωτά φύλλα και μικρούς κόκκινους καρπούς. Στο εξωτερικό χρησιμοποιούν το γκι όμως στην Ελλάδα και ειδικά στην περιοχή της Θεσσαλίας χρησιμοποιείται αρκετά το αρκουδοπούρναρο.
Σε αντίθεση με το αρκουδοπούρναρο, το γκι είναι ημιπαράσιτο και φύεται πάνω στα έλατα. Το αρκουδοπούρναρο από την πλευρά του θεωρείται ως ένα από τα πιο σημαντικά φυτά του χειμώνα, μαζί με τα έλατα. Έχει συνήθως θαμνώδη μορφή και φύεται σε μεγάλο υψόμετρο μέσα σε δάση. Το αρκουδοπούρναρο χρησιμοποιείται συχνά, ως καλλωπιστικό, σε πάρκα και κήπους. Όσο περνούν τα χρόνια ολοένα και περισσότεροι αρχίζουν και διαπιστώνουν τις διαφορές. Δεν είναι όμως λίγοι εκείνοι που συνεχίζουν ακόμα και τώρα το αρκουδοπούρναρο να το αποκαλούν λανθασμένα ως γκι.
Η larissanet βρέθηκε και φέτος στο βουνό των «Θεών» με στόχο να καταγράψει λίγη από την όμορφη διαδικασία της συλλογής αρκουδοπούρναρων. Είναι μια διαδικασία η οποία ξεκινάει πρώτα από τις απαραίτητες άδειες του Δασαρχείου και μέσω των τοπικών αγροτικών συνεταιρισμών φτάνουν στις πόλεις όπου και πωλούνται για να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως διακοσμητικά.
Το ίλεξ ή αρκουδοπούρναρο σύμφωνα με το www.gardenguide.gr είναι αειθαλής δίοικος θάμνος (τα αρσενικά και τα θηλυκά άνθη παράγονται σε διαφορετικά φυτά) που μπορεί να διαμορφωθεί και σαν μικρό δέντρο, με το κατάλληλο κλάδεμα. Στο γένος Ilex ταξινομούνται τουλάχιστον 300 είδη φυλλοβόλων και αειθαλών δέντρων και θάμνων που κατάγονται από τις χώρες της Ευρώπης, της Β. Αφρικής και της Δυτικής Ασίας. Ανήκει στα φυτά εκείνα που είναι πολύ ανθεκτικά στις μεταβολές του καιρού, δεν προσβάλλεται συχνά από εχθρούς και ασθένειες και δεν απαιτεί ιδιαίτερες καλλιεργητικές φροντίδες. Έχει χαρακτηριστικό φύλλωμα και καρπούς. Χαρακτηριστικό φυτό των Χριστουγέννων καθώς τις μέρες εκείνες οι αγορές γεμίζουν από κομμένα κλαδιά ίλεξ γεμάτα με κόκκινους καρπούς, έτοιμα να στολίσουν τα ανθοδοχεία, τις ημέρες των γιορτών.
Σε ορισμένες περιοχές, το ύψος του φυτού μπορεί να φτάσει τα 10 μέτρα. Χαρακτηρίζεται από πολύ αργό ρυθμό ανάπτυξης. Στη χώρα μας, το ίλεξ διαμορφώνεται συνήθως ως θάμνος και το ύψος του φτάνει περίπου τα 3 μέτρα ενώ το πλάτος του είναι περίπου ίσο με το 1/3 του ύψους του.
Είναι πολύ ανθεκτικό φυτό και δεν χρειάζεται ιδιαίτερους καλλιεργητικούς χειρισμούς.
Υπάρχουν πάνω από 50 ποικιλίες οι διαφορές των οποίων εντοπίζονται κυρίως στο σχήμα και το χρώμα των φύλλων και των καρπών, των χαρακτηριστικών δηλαδή που προσδίδουν στο φυτό την ιδιαίτερη καλλωπιστική του αξία.
Διώχνει τα μάγια και φέρνει τύχη!
Τους αρχαίους χρόνους, σύμφωνα με τον Πυθαγόρα, όπως αναφέρει παλιότερο άρθρο του ΑΠΕ/ΜΠΕ το αρκουδοπούρναρο έφερνε γούρι, έδιωχνε τα μάγια και έφερνε ευτυχία στα νεόνυμφα ζευγάρια. Το λιόπρινο (όπως το ονομάζουν σε μερικές περιοχές), είναι ένα από τα πιο γνωστά νεραϊδόδεντρα: για τις νεράιδες ο καρπός του είναι από τους αγαπημένους και σαν φυτό τις προσελκύει, “τις αρέσει να στολίζονται με τα κόκκινα “μηλαράκια” και με τους άσπρους ανθούς του στολίζουν τα μαλλιά τους”.
Ο Πλίνιος το περιγράφει με το όνομα Aquifolius και αναφέρει ότι αν το φυτό φυτευτεί κοντά σε ένα σπίτι ή αγρόκτημα, διώχνει μακριά το δηλητήριο, το προστατεύει από τους κεραυνούς και τη μαγεία, ότι τα λουλούδια του κάνουν το νερό να παγώνει και το ξύλο του, αν το πετάξεις σε οποιοδήποτε ζώο ακόμα και χωρίς να το αγγίξει, έχει την ιδιότητα να κάνει τα ζώα να γυρίσουν πίσω και να ξαπλώσουν δίπλα του.
Στις παραδόσεις και τους μύθους των διάφορων λαών, το αρκουδοπούρναρο συμβολίζει την αειθαλή πτυχή ολόκληρης της ζωής. Για άλλους φέρνει καλή τύχη και προστατεύει από τις αρνητικές δυνάμεις και σε άλλες παραδόσεις, συμβολίζει τη μακροβιότητα της ζωής.
Οι διακοσμήσεις τον Δεκέμβριο με αρκουδοπούρναρο, πιθανότατα προέρχονται από ένα έθιμο των Ρωμαίων οι οποίοι συνήθιζαν να στέλνουν κλαδιά δέντρων μαζί με άλλα δώρα στους φίλους τους κατά τη διάρκεια του εορτασμού των Σατουρνάλια, της γιορτής αφιερωμένης στο θεό Σατούρνους, ο οποίος αντιστοιχεί στον ελληνικό θεό Κρόνο.
