Κουσκούτα η επίθυμος
Άλλα ονόματα: αμπελοκλάδια, μαλλιά της Παναγιάς, λύκοι, νεραϊδογνέματα, επίθυμο, επίτιμο, Dodder, Hellweed, Devil’s Guts
Είναι ευρύτατα διαδεδομένο ζιζάνιο. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 11 είδη κουσκούτας, που προσβάλουν κυρίως τον καπνό, τη μηδική, τα ζαχαρότευτλα και λιγότερο καλλιέργειες λαχανικών. Πρόκειται για παρασιτικό ζιζάνιο, που αναπτύσσεται εις βάρος των καλλιεργούμενων φυτών, από τα οποία προσλαμβάνει νερό και θρεπτικά συστατικά.
Η κουσκούτα αποτελεί δυσκολοεξόντωτο ζιζάνιο. Οι σπόροι της μπορεί να φυτρώνουν σε όλη τη διάρκεια του έτους ή να παραμένουν στο μολυσμένο χωράφι επί σειρά ετών και να φυτρώνουν σταδιακά, ανάλογα με το επίπεδο του λήθαργού τους. Η προσβολή στο χωράφι εμφανίζεται συνήθως κατά κηλίδες και μπορεί να “πνίξει” κυριολεκτικά την καλλιέργεια.
Περιγραφή
Το επίθυμο είναι παρασιτικό φυτό χωρίς φύλλα. Έχει νηματοειδείς μίσχους, οι οποίοι είναι συνήθως κιτρινοκόκκινοι, και μικρά, ευωδιαστά, απαλού ροζ χρώματος άνθη.
Φυσικό περιβάλλον και καλλιέργεια
Η κουσκούτα αναπτύσσεται στην Ελλάδα, την Ευρώπη, την Ασία και τη Νότια Αφρική. Προτιμά παράκτιες και ορεινές περιοχές και συλλέγεται το καλοκαίρι.
Χρησιμοποιούμενα μέρη:
Υπέργεια μέρη.
Συστατικά
Η κουσκούτα περιέχει φλαβονοειδή (συμπεριλαμβανομένης της καεμφερόλης και της κερκιτίνης) και υδροξυκινναμωμικό οξύ
Ιστορία και παράδοση
Η κουσκούτα υπήρξε πάντα ένα άσημο φυτό της εξοχής. Είναι γνωστή ως το ζιζάνιο της κόλασης και το έντερο του διαβόλου, λόγω της τάσης του να απλώνεται και να πνίγει το φυτό από το οποίο τρέφεται. Αυτός ο ξενιστής μπορεί να είναι το θυμάρι (Thymus vulgaris, ο ράχος (Ulex europeaus), ή κάποιο όσπριο όπως τα φασόλια. Η κουσκούτα, ωστόσο, παρουσιάζει θεραπευτικά οφέλη. Στο έργο του Περί Ύλης Ιατρικής, ο Διοσκορίδης (1ος μ.Χ. αιώνας) σημείωσε τη χρήση του, στους κλασικούς χρόνους σε συνδυασμό με το μέλι, στο να καθαρίζει τη «μαύρη χολή» (κακοκεφιά) και στο να φτιάχνει τη μελαγχολική διάθεση. Το 1652, ο βοτανολόγος Nicholas Culpeper τη συνιστούσε και αυτός για «την κάθαρση από τη μαύρη ή φθοροποιό χολερική διάθεση». Ο Culpeper υπογραμμίζει περαιτέρω ότι η κουσκούτα που παρασιτεί στο θυμάρι είναι η πιο δραστική, παρουσιάζοντας την ενδιαφέρουσα υπόθεση ότι τα θεραπευτικά οφέλη του παρασίτου καθορίζονται εν μέρει από τον ξενιστή του.
Διαδρομές: Κουσκούτα του Κάμπου, Cuscuta campestris
Ιδιαίτερα Χαρακτηριστικά
Οι βλαστοί είναι λεπτοί σαν νήματα, λείοι, διακλαδισμένοι, σκούρου κίτρινου χρώματος και αναρριχώμενοι. Φέρουν ριζόμορφους μυζητήρες. Αντί για φύλλα φέρουν μικρά λέπια. Τα άνθη είναι λευκορόδινα και σχηματίζονται στις μασχάλες των λεπίων. Τα νεάρα φυτά αναρριχώνται με κυκλικές κινήσεις μέχρι να συναντήσουν το καλλιεργούμενο φυτοξενιστή. Σχηματίζουν τους μυζητήρες και προσκολλώνται στους βλαστούς του. Στη συνέχεια το κάτω τμήμα της κουσκούτας ξηραίνεται και παραμένει επάνω στο καλλιεργούμενο φυτό ζώντας από αυτό ως παράσιτο. Τα νεαρά φυτά μπορούν να ζήσουν χωρίς ξενιστή 10-20 ημέρες και να φθάσουν ύψος 8 εκ. Αν δεν συναντήσουν φυτό-ξενιστή πεθαίνουν. Η ρίζα τους είναι πασσαλώδης και βαθιά.
Η χλωρίδα μας: Κουσκούτα Επιθυμον, Cuscuta epithymum ssp epithymum
Θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις
Μαζί με την παραδοσιακή της χρήση, κατά της κακοκεφιάς, η κουσκούτα είναι χρήσιμη, αν και χρησιμοποιείται πολύ λίγο, για τα προβλήματα που προσβάλλουν το συκώτι και τη χοληδόχο κύστη.
Θεωρείται ότι υποστηρίζει τη λειτουργία του συκωτιού και λαμβάνεται για τον ίκτερο.
Η κουσκούτα είναι ένα ήπιο υπακτικό και χρησιμοποιείται επίσης για προβλήματα του ουροποιητικού.
Διασπορά
Πολλαπλασιάζεται με σπόρους και με τμήματα του φυτού. Το μεγαλύτερο μέρος των σπόρων της παραμένει σε λήθαργο για αρκετό χρόνο και διατηρούν την φυτρωτική τους ικανότητα στο έδαφος για αρκετά χρόνια. Οι σπόροι της κουσκούτας περιέχουν ισχυρές ναρκωτικές ουσίες.
