Η Εκκλησία Τίμιου Σταυρού Και Υπαπαντής της Κατερίνης

Ένα σύγχρονο σχολείο !

Γράφει η Αντωνία Βαρμάζη, Ιστορικός

Μια εκκλησία που σιγά σιγά παίρνει σάρκα και οστά είναι αυτή του Τίμιου Σταυρού και Υπαπαντής της Κατερίνης. Βρίσκεται στην γειτονιά Χηράδικα ,στην Μαρτίου. Φέρει το όνομα Τίμιος Σταυρός ,για να τιμήσει το γεγονός εύρεσης του τίμιου σταυρού. Έχει τις ρίζες της πίσω στο 326 όταν η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Αυγούστα Ιουλία Φλαβία Ελένη, (η μετέπειτα Αγία Ελένη), μετέβη στους Αγίους Τόπους για να ανακαλύψει τα μέρη στα οποία έζησε και δίδαξε ο Ιησούς Χριστός.

Στα Ιεροσόλυμα πραγματοποίησε μεγάλες ανασκαφές για να βρεθούν οι τόποι της Σταύρωσης και της Ανάστασης στον λόφο του Γολγοθά. Τα βήματά της την οδήγησαν στην εύρεση του Τιμίου Σταυρού από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, τον γνωστό μας βασιλικό. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών.

Όπως αναφέρουν οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Φιλοστόργιος και Νικηφόρος, υποστηρίζετε ότι ο Σταυρός του Κυρίου εντοπίσθηκε ύστερα από θαύμα, όταν τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρή γυναίκα και αυτή αναστήθηκε. Στη θέση αυτή υπήρχε ο ναός της Αφροδίτης, που είχε ανεγείρει το 135 ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, μετά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Η Ελένη, αφού διέταξε να τον γκρεμίσουν, έχτισε στη θέση του τον περικαλλή Ναό της Αναστάσεως, ο οποίος αποτελεί μέχρι σήμερα ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του Χριστιανισμού. Ο Σταυρός του Κυρίου παραδόθηκε στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Μακάριο, ο οποίος τον τοποθέτησε στον ναό της Αναστάσεως στις 14 Σεπτεμβρίου 335.

Η δεύτερη Ύψωση του Τιμίου Σταυρού σχετίζεται με τους Βυζαντινό-Περσικούς Πολέμους (602-628). Το 614 οι Πέρσες κυρίευσαν την Παλαιστίνη και αφού λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα ιερά προσκυνήματα του Χριστιανισμού, πήραν μαζί τους ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό. Οι πυρολάτρες Πέρσες θεώρησαν τον Σταυρό μαγικό, εξαιτίας κάποιων θαυμάτων που έγιναν και τον προσκυνούσαν. Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος, μετά την οριστική νίκη του εναντίον των Περσών το 628, ανέκτησε το ιερό σύμβολο της Χριστιανοσύνης και το μετέφερε αρχικά στην Κωνσταντινούπολη (14 Σεπτεμβρίου 629), όπου αποτέλεσε μέρος του θριάμβου του και στη συνέχεια στα Ιεροσόλυμα.

Ο Τίμιος Σταυρός είχε 4,50 μέτρα ύψος και 2,40 μέτρα πλάτος. 

Το 613 μ.Χ. οι Πέρσες κυρίεψαν την Παλαιστίνη, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα ιερά προσκυνήματα. Μάλιστα, πήραν ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό. Αφού τον μετέφεραν στη χώρα τους, θεώρησαν τον Σταυρό μαγικό, εξαιτίας κάποιων θαυμάτων που έγιναν.

Η ύψωση του Τιμίου Σταυρού έγινε στην Κωνσταντινούπολη το 628 μ.Χ. από τον βασιλιά Ηράκλειο. Ο βασιλιάς Ηράκλειος ξαναπήρε τον Τίμιο Σταυρό από τους Αβάρους, οι οποίοι τον είχαν αρπάξει από τους Αγίους Τόπους.

Η Εκκλησία επιτάσσει την ημέρα αυτή αυστηρά νηστεία. Ενώ ο Σταυρός, από την ημέρα της εύρεσης του, τεμαχιζόταν σε απειροελάχιστα κομματάκια και δινόταν στους πιστούς για ευλογία, αυτός παρέμεινε ακέραιος και δε μειωνόταν καθόλου.

Από τον πέμπτο μέχρι τον έβδομο αιώνα, εντοπίστηκαν μόλις πενήντα τέσσερις αναφορές σε λειψανοθήκες του Τιμίου Σταυρού. Μετά το δωδέκατο αιώνα, πιθανότατα εξαιτίας των σταυροφοριών και την επιστροφή των προσκυνητών από τους Αγίους Τόπους, οι αριθμοί αυξάνονται σχεδόν δραματικά. Η σταυροθήκη με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού που αποθησαυρίζεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους και χρησιμοποιείται από τη λειψανοθήκη ως φόντο του ιστότοπού της φέρει τον αριθμό 886 με περίπου μία σελίδα περιγραφής.

Ο Ιερός Ναός ονομάζεται και Υπαπαντής. Η Υπαπαντή είναι Δεσποτική και Θεομητορική εορτή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που εορτάζεται η “προσφορά” του Ιησού στο Ναό από την μητέρα του Μαρία και τον θετό του πατέρα Ιωσήφ, σαράντα ημέρες μετά τη γέννηση του. Ήταν μια παράδοση για τα πρωτότοκα αγόρια που την τήρησαν οι κηδεμόνες του Ιησού ως πιστοί Εβραίοι. Κατ’ αναλογίαν σήμερα είναι ο “σαραντισμός” που τελούν οι μητέρες με το παιδί στον χριστιανικό ναό.

Σήμερα οι κάτοικοι της περιοχής προσπαθούν αφήνοντας τον δικό τους οβολό  και χάρη στις χειροτεχνίες και τις δημιουργίες τους ,αλλά και μέσα από εκδηλώσεις να συγκεντρώσουν το χρηματικό ποσό να ολοκληρωθεί και να αποπερατωθούν οι εργασίες για τον ναό.

Εκείνο που μας έκανε εντύπωση είναi οι νέες τοιχογραφίες που φιλοτεχνούν τον ναό στον χώρο που θα γίνει το κατηχητικό. Απεικονίζουν το κρυφό σχολειό, τον θεσμό της οικογένειας , τον εκκλησιασμό, την προσευχή των παιδιών και το λειτούργημα του κληρικού. Μοιάζει με παραμύθι που ξετυλίγεται σκηνή σκηνή μπροστά στα μάτια των παιδιών.