Εξερευνώντας τη γειτονιά των Δώδεκα Θεών
Προορισμός παντός καιρού’ με ζέστη και με κρύο, με χιόνια και με ανθοφορίες, στο βουνό και στη θάλασσα, στον Όλυμπο, στο Λιτόχωρο και στις παραθαλάσσιες περιοχές
Το Λιτόχωρο, η «πύλη» για τις κορυφές της κατοικίας των δώδεκα θεών, έδρα του δήμου Δίου – Ολύμπου, στην Πιερία, είναι χτισμένο στους πρόποδες του Ολύμπου, και αποτελεί αφετηρία όλες τις εποχές του χρόνου για εξορμήσεις στο βουνό αλλά και στη θάλασσα, συνδυάζοντας παράλληλα την ιστορία, τη μυθολογία, τον πολιτισμό, την παράδοση, τη γαστρονομία, την ψυχαγωγία.
Ανηφορίζοντας τον κεντρικό δρόμο της κωμόπολης με τα μαγαζιά, μπροστά σας εντυπωσιάζει ο χιονισμένος Όλυμπος, αριστερά το ένα μαγαζί διαδέχεται το άλλο, ενώ στα δεξιά είναι το πάρκο -τα «κατούνια» όπως ονομάζεται-, με το ηρώο στη μνήμη των πεσόντων του Α’ Ευρωπαϊκού πολέμου (1914-1918) και του πεδίου τιμής (1912-1922) και τους ανδριάντες των πρωτεργατών της Επανάστασης του Ολύμπου του 1878: του λοχαγού Κοσμά Δουμπιώτη (1821-1922), του Ευάγγελου Κοροβάγκου προέδρου προσωρινής κυβερνήσεως 1878 και του Επίσκοπου Κίτρους Νικόλαου (1840-1882). Σε κοντινή απόσταση θα δείτε και τον ανδριάντα του Ναύαρχου Βότση (1877-1934).
Στις 15 Φεβρουαρίου 1878 η Προσωρινή Κυβέρνηση Ολύμπου Μακεδονίας, με επικεφαλής τον Λιτοχωρίτη Ευάγγελο Κοροβάγκο και τη συμμετοχή των 41 κοινοτήτων όλης της περιοχής Ολύμπου και Πιερίων, δόθηκε το σύνθημα για την εξέγερση και την απελευθέρωση της Μακεδονίας και κηρύχθηκε η Επανάσταση του Ολύμπου.
Γραφικές γειτονιές
Σ’ ότι αφορά το Λιτόχωρο, η δημιουργία του οικισμού τοποθετείται στον 14ο αιώνα και παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ορεινή περιοχή, στο παρελθόν η πλειονότητα των κατοίκων του ήταν ναυτικοί. Αυτή η ναυτική παράδοση και κληρονομιά του τόπου παρουσιάζεται στο Ναυτικό μουσείο Λιτοχώρου.
Περιηγηθείτε στην όμορφη κωμόπολη με τις πλατειούλες της – στην κεντρική πλατεία δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Νικολάου-, ‘χαθείτε’ στις γραφικές της γειτονιές, στην άνω γειτονιά είναι η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και το πέτρινο κτίσμα που στεγάζει το δημοτικό σχολείο. Περπατήστε στα σοκάκια και θαυμάστε τα παραδοσιακά σπίτια, κάποια από τα οποία έχουν μετατραπεί σε ξενώνες και boutique hotels, μυρίστε το ξύλο που καίγεται στις ξυλόσομπες αλλά και τις μυρωδιές που αναδύονται από τις κουζίνες των νοικοκυριών.
Κατηφορίστε και προς τον νερόμυλο -ή «Λάκκο» όπως ονομάζουν την περιοχή οι ντόπιοι-, την οποία διασχίζει ο Ενιπέας, και ενώ κάποτε αποτελούσε το «βιοτεχνικό πάρκο», λόγω το ότι ήταν συγκεντρωμένα βυρσοδεψεία, αποστακτήρια τσίπουρου, νερόμυλοι και νεροτριβές, στις μέρες μας, έχει μετατραπεί σε δημοφιλές σημείο ψυχαγωγίας με εστιατόριο, καφέ, μπυραρία.
Το Λιτόχωρο με πληθυσμό περίπου 7.500 κατοίκους αποτελεί σημαντικό τουριστικό θέρετρο και διαθέτει αξιόλογη ξενοδοχειακή υποδομή, εμπορικά καταστήματα, ταβέρνες και εστιατόρια, τσιπουράδικα, καφέ, μπυραρίες κτλ., είναι δε η συνηθέστερη αφετηρία για ορειβατικές εξορμήσεις στο βουνό των θεών.
Στα σημεία ενδιαφέροντος στο Λιτόχωρο προσθέστε και το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία με πανοραμική θέα το Λιτόχωρο και την περιοχή, το άλσος του Αγίου Ιωάννη (3 χλμ.) με το ομώνυμο ξωκλήσι, τη θέση «Μύλοι» στην άκρη της κωμόπολης, από όπου ξεκινάει το διεθνές μονοπάτι Ε4 που διασχίζει το φαράγγι του Ενιπέα, μήκους 9 χλμ., με υψομετρική διαφορά 740 μ. και καταλήγει στα Πριόνια στα 1.100 μ., ύστερα από 5 ώρες. Το φαράγγι του Ενιπέα, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία, εκεί κατασπαράχθηκε από τις Μαινάδες ο μουσικός Ορφέας, ενώ στα νερά του ποταμού λουζόταν και η πανέμορφη Λητώ.
Πυξίδες και κόμποι
Η ιδέα της ίδρυσης του μουσείου ξεκίνησε το 1995 από την Ένωση Συνταξιούχων Ναυτικών Λιτοχώρου, με σκοπό την διάσωση, διαφύλαξη της ναυτικής πολιτιστικής κληρονομιάς του Λιτοχώρου. Το 2004 ιδρύθηκε το Σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Ν.Π.Ι.Δ. με την επωνυμία «Ναυτικό Μουσείο Λιτοχώρου».
Κατά την επίσκεψή σας στο ναυτικό μουσείο θα δείτε το λάβαρο της Ενωσης συνταξιούχων Ναυτικών από το 1923, φωτογραφίες των ναυτικών που αποτελούσαν το διοικητικό συμβούλιο, ζωγραφιές από λιτοχωρίτικα σκαριά, μακέτες αντίγραφα από πέντε τύπους σκαφών που χρησιμοποιούσε ο στόλος, ναυτικούς κόμπους, ναυτιλιακά όργανα (πυξίδες, εξάντες, διόπτρες ακτοπλοΐας, κιάλια, δρομόμετρα, βαρόμετρα, ραντάρ), ημερολόγια γέφυρας και ναυτολόγια, πτυχία ναυτικής ικανότητας κτλ.
Θα δείτε και κομμάτια από το βυθισμένο τουρκικό θωρηκτό «Φετίχ Μπουλέντ», που ανατινάχτηκε-τορπιλίστηκε στις 19-10-1912 από το Τορπιλοβόλο 11 με πλοίαρχο τον Ναύαρχο Νικόλαο Βότση και πλοηγούς τους Λιτοχωρίτες Νικόλαο Βλαχόπουλο και Μιχαήλ Κωφό, όταν αυτό εισήλθε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Οι ώρες λειτουργίας είναι Παρασκευή και Σάββατο 18.00- 20.00, Κυριακή 10.00 – 12.00 (τηλ. 23523 50147, www.nmlitohorou.gr).
Μονή Αγίου Διονυσίου
Μετόχι της παλαιάς μονής που ίδρυσε ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω, το 1542 (σ.σ. βρίσκεται μέσα στο φαράγγι του Ενιππέα, 16 χλμ. από Λιτόχωρο, στο δρόμο για Πριόνια, και αυτό το διάστημα δεν είναι επισκέψιμη), η νέα μονή Αγίου Διονυσίου βρίσκεται σε απόσταση 3 χλμ. από το Λιτόχωρο, όπου μεταφέρθηκε το 1950 μετά την καταστροφή της παλαιάς (σ.σ. το 1943, επί Γερμανικής κατοχής, η μονή ανατινάχθηκε εκ θεμελίων από τα γερμανικά στρατεύματα. Ο κυρίως ναός και το Καθολικό αποκαταστάθηκαν, ωστόσο κύριο μέλημα είναι η πλήρης αναστήλωση του μοναστηριού).
Στη νέα μονή Αγίου Διονυσίου μονάζει αδελφότητα, που ακολουθεί το αγιορείτικο τυπικό, σύμφωνα με τη διαθήκη του Αγίου. Στο Σκευοφυλάκιο (μουσείο) φυλάσσονται εκκλησιαστικά κειμήλια μεγάλης αξίας και πολλά Άγια Λείψανα, κομμάτι Τιμίου Ξύλου, παλιά χειρόγραφα κ.ά.. Οι ώρες λειτουργίας της μονής είναι καθημερινά από τις 9 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα ενώ για το μουσείο οι ώρες επίσκεψης είναι έως τις 13.30 (τηλ. 23520 21125, www.imado.gr).
ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ, εορτασμός στις 23 Ιανουαρίου, όπου πανηγυρίζει η ιερά μονή με εσπερινό την παραμονή (22 Ιανουαρίου) και θεία λειτουργία ανήμερα της εορτής.
-Κέντρο Πληροφόρησης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου: Έδρα του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, στο δρόμο για Πριόνια, με πληροφοριακό υλικό για την περιοχή, συμμετοχή σε οργανωμένες ξεναγήσεις, παρουσίαση εικονικής ανάβασης στον Όλυμπο μέσα από επτά θεματικές ενότητες κτλ. Ώρες λειτουργίας καθημερινά 09.00 – 16.00 (τηλ. 23520 83000, www.olympusfd.gr).
-Αγιο Σπήλαιον: Το ασκηταριό του Αγίου Διονυσίου, ένα μικρό εκκλησάκι και το θαυματουργό αγίασμα που αναβλύζει εντός σπηλαίου, απέχει περίπου μισή ώρα πεζοπορία, από την Παλαιά μονή Αγίου Διονυσίου.
-Δίον: Ιστορική έδρα του δήμου Δίου – Ολύμπου, (9 χλμ. από Λιτόχωρο), ιερή πόλη των Μακεδόνων, αφιερωμένη στο Δία. Επισκεφτείτε τον αρχαιολογικό χώρο με το αρχαίο θέατρο, το ιερό της θεάς Δήμητρας και της Ισιδας, την αρχαία πόλη, την έπαυλη του Διονύσου κ.ά. Εκτός από τον αρχαιολογικό χώρο, είναι και το αρχαιολογικό μουσείο με εκθέματα της περιοχής. Ωρες λειτουργίας 08.30 – 15.10, τιμή εισιτηρίου 4 ευρώ ενιαίο (τηλ. 23510 53206).
-Παραθαλάσσια: Περιοχές όπως η Πλάκα Λιτοχώρου, η Γρίτσα, η Λεπτοκαρυά, ο Νέος Παντελεήμονας, ο Πλαταμώνας, οι Νέοι Πόροι κτλ. βρίσκονται σε ευθεία, παράλληλα με τη θάλασσα, με αμμουδερές ή βοτσαλωτές παραλίες και τουριστική υποδομή, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ωστόσο, και αυτήν την εποχή, θα βρείτε ανοιχτά μαγαζιά για καφέ, ποτό και φαγητό.
Φωτογραφίες: Ντέπυ Χιωτοπούλου
