Το έθιμο «πιπιρούνα»

Όταν δεν έβρεχε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην παλαιά Λεπτοκαρυά, τότε οι κάτοικοι του χωριού, παρακαλούσαν το Θεό να τους φέρει την πολυπόθητη βροχή. Αυτό γινόταν γιατί ένα μεγάλο τμήμα του εισοδήματος του Λεπτοκαρίτη, βασιζόταν στις αγροτικές δραστηριότητες. Έτσι, σε περιόδους ανομβρίας υπήρχε μεγάλο πρόβλημα, επειδή η σοδειά ήταν πιθανό να μην επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Όλο το τελετουργικό της παράκλησης προς το Θεό, (για να φέρει τη βροχή) συνδέεται με το έθιμο της «Πιπιρούνας», (δηλ. της παπαρούνας).

Σύμφωνα με το έθιμο, ένα αγόρι δέκα έως δώδεκα ετών (συνήθως ήταν φτωχό) το έντυναν «πιπιρούνα». Μάζευαν δηλαδή “βούζια” (αγριόχορτα που φύτρωναν στα λακκώματα) και τα κρεμούσαν γύρω από τη μέση του μικρού αγοριού, έτσι ώστε να μοιάζει με φούστα. Επάνω στο κεφάλι του αγοριού έβαζαν μια κατσαρόλα. Όταν η «πιπιρούνα» ήταν έτοιμη, τότε την έβγαζαν στους δρόμους του χωριού. Αυτή περπατούσε πάντα μπροστά, ενώ από πίσω της ακολουθούσαν μικροί και μεγάλοι Λεπτοκαρίτες, τραγουδώντας την «πιπιρούνα».

«Πιπιρούνα πιρπατί,

του Θιό παρακαλεί,

για να ρίξει μια βροχή,

μια βροχή τρανή, τρανή,

μπόρες, μπόρες στα μπαμπάκια,

και βροχή στα καλαμπούκια,

μπόρες, μπόρες το νερό

και το γένημα σωρό».

Η «πιπιρούνα» και οι Λεπτοκαρίτες που τη συνόδευαν, περπατούσαν από σπίτι σε σπίτι στην παλαιά Λεπτοκαρυά και τραγουδούσαν το παραπάνω τραγούδι. Η κάθε νοικοκυρά έβγαινε έξω από το σπίτι της και έριχνε νερό πάνω στην κατσαρόλα, που είχε στο κεφάλι της η «πιπιρούνα. Ένας από εκείνους που συνόδευαν την «πιπιρούνα» κρατούσε στο χέρι του ένα “μπακράτσι” γεμάτο με νερό. Σε κάθε σπίτι που επισκέπτονταν, πρώτα η νοικοκυρά έβρεχε με νερό την «πιπιρούνα» και αργότερα έριχνε ένα νόμισμα μέσα στο “μπακράτσι”.

Το παράξενο είναι πως μετά το έθιμο της «πιπιρούνας» τις περισσότερες φορές έβρεχε, γι’ αυτό και οι Λεπτοκαρίτες είχαν σχηματίσει τη γνώμη πως σ’ αυτό βοήθησε πολύ η «πιπιρούνα». Αφού τελείωνε η «περιφορά της πιπιρούνας» στο χωριό, τότε οι γυναίκες του χωριού μαζεύονταν σ’ ένα σπίτι, όπου και έφτιαχναν πίτες, για το γλέντι που θα ακολουθούσε το βράδυ, στην παλαιά Λεπτοκαρυά. 

Το έθιμο «πιπιρούνα» έχει και πολλούς συμβολισμούς όπως: Το ντυμένο με “βούζια” αγόρι, συμβόλιζε τη διψασμένη βλάστηση που αναζητούσε απεγνωσμένα το νερό για να καρποφορήσει, ενώ το νερό που έριχνε η νοικοκυρά στην «πιπιρούνα» συμβόλιζε την πολύτιμη βροχή που περίμεναν οι Λεπτοκαρίτες. Επίσης, επιλεγόταν ένα φτωχό παιδί, γιατί πίστευαν ότι έτσι θα δημιουργηθεί μεγαλύτερο αίσθημα λύπης στο Θεό. 

Πολλές πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του καθηγητή Γεωργίου Χατζή «Λεπτοκαρυά», καθώς και από το προσωπικό μου αρχείο.

ΤΖΙΟΛΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Φιλόλογος – αρχαιολόγος