(Της Γιώτας Καρατζίδου)

Συνοδοιπόρος από τα θεμέλια

πέρασες από όλες τις πολιτείες 

για να μας συναντήσεις

κοίταξες βαθιά μέσα στην ψυχή μας 

και με λόγο αρχέγονο και ανθρώπινο συνάμα

έδειξες το φως

που κρατά τον κόσμο ολάκερο 

όρθιο και ζωντανό

Σήμερα αποχαιρετάμε, όλοι μαζί, τον αγαπημένο φίλο και συνάδελφο, τον καθηγητή και άνθρωπο, Γιώργο Παπαϊωάννου. Ο αποχωρισμός είναι δύσκολος και οδυνηρός, γιατί είναι ένας άνθρωπος που αφήνει πίσω του ένα δυνατό αποτύπωμα στις καρδιές μας με τη μοναδική του σκέψη, το σπάνιο στοχαστικό και ανατρεπτικό του λόγο, το πάθος με το οποίο υπηρέτησε την επιστήμη του, το όραμα του για το σχολείο, αλλά προπάντων την αγάπη και την αφοσίωση που έδειξε στους μαθητές του.

Ο Γιώργος Παπαϊωάννου μεγάλωσε στα ριζά του Ολύμπου, του βουνού που τον ενέπνευσε, στις γειτονιές και στα σοκάκια, στο Πάνω Λιτόχωρο. 

Χαρισματικός και πολυτάλαντος, από μικρός, πάντα ευρηματικός και δημιουργικός, με ποιητική φαντασία, μουσική καλλιέργεια και θεατρική παραστατικότητα, έφτιαχνε τις δικές του ιστορίες, αποτυπώνοντας στο χαρτί και σε αυτοσχέδιες παραστάσεις, το μαγικό του κόσμο. Στιχάκια και ολόκληρα ποιήματα, εφημερίδες και περιοδικά, μύθους και θεατρικά δρώμενα που παίζονταν από τα παιδιά στη γειτονιά, όλα τα έγραφε η πένα του ακλουθώντας την έμπνευσή του που ήταν αστείρευτη. 

Πνεύμα ευφυές και ανήσυχο, ανυπότακτο, ψυχή ανευχαρίστητη «περπάτησε» τον κόσμο αυτό ψάχνοντας όλα τα γιατί και τα πως για να ερμηνεύσει, να τα απαντήσει, να τα αμφισβητήσει και να τα αλλάξει.

Διάβασε πολύ και μελέτησε την ανθρώπινη περιπέτεια ευαισθητοποιημένος πάντα στα μεγάλα προβλήματα του ανθρώπου και της ανθρωπότητας. Σπούδασε στην Πάντειο Σχολή της Αθήνας, Κοινωνικές επιστήμες και εκεί ανοίχτηκε ένας κόσμος καινούργιος μπροστά του. Άνθρωποι και βιβλία, ταινίες, μουσικές και θεατρικές παραστάσεις διαμόρφωσαν την κουλτούρα και την αισθητική του, του έδωσαν καινούργια ερεθίσματα, εμπλούτισαν τη φιλοσοφία ζωής του.

Η ματιά του και η σκέψη του βαθιά και αναλυτική, επαναστατική και ασυμβίβαστη, προσανατολισμένη και ευαισθητοποιημένη στα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα του τόπου του αλλά και της ανθρωπότητας. Το άδικο, οι ανισότητες, το έλλειμμα του πολιτισμού και της παιδείας, τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις, η διαφορετικότητα και ο αδύναμος, όλα ήταν στην έννοια του όχι μόνο στον ιδεατό του κόσμου αλλά και στον καθημερινό του βίο. Πόσοι από μας, μικροί και μεγάλοι, δεν κάναμε ατέλειωτες συζητήσεις για αυτά τα θέματα, πόσοι δεν ακούσαμε το φλογερό του λόγο, δεν συναντήσαμε την ανυποχώρητη θέληση του να παλέψει για αυτά που πιστεύει.

Η πολυσύνθετη και αιρετική του σκέψη, η μαχητικότητα που με ευθύτητα και θάρρος εκδήλωνε σε όλους τους χώρους κοινωνικούς, πολιτικούς και εκπαιδευτικούς, άνοιγε δρόμους στη σκέψη όλων μας και οδηγούσε το δημόσιο διάλογο στην κριτική και τον αναστοχασμό.

Ήταν όμως και φύση ποιητική, καλλιτεχνική με έμπνευση και λογοτεχνική γραφή που διεισδύει στον ψυχισμό του αναγνώστη. Ποιήματα γραμμένα στο χαρτί που πήρε την απόφαση να τα μαζέψει τα τελευταία χρόνια σκαλίζοντας τετράδια και συρτάρια από τα χρόνια τα φοιτητικά ένιωσε την ανάγκη να τα αναρτήσει για να σωθούν και να υπάρχουν κάπου χωρίς καμία προσωπική φιλοδοξία να τα εκδώσει.

Το μοίρασμα, αυτό ήταν ο Γιώργος, ήθελε να μοιραστεί την κουβέντα του, τη ψυχή του, τις γνώσεις ,τα τραγούδια του, τις εμπειρίες του με τους άλλους. Οι παρέες του έγραψαν ιστορία, στο σπίτι του και στο κτήμα που τόσο πολύ αγαπούσε, πάντα ανοιχτό και φιλόξενο.

Γεννημένος δάσκαλος, με σκέψη και λόγο που συχνά καθήλωνε τους μαθητές του, ανοίγοντας ένα παράθυρο δικής τους ερμηνείας και κατανόησης. Τον ένοιαζαν να νιώσουν τη γνώση. Την περνούσε από την καρδιά, μάγευε το νου τους και γοήτευε με την νεανική, ανυπότακτη σκέψη του, τον άναρχο λόγο του, που πάντα όμως έβρισκε το στόχο.

Είχε ένα τρόπο μοναδικά δικό του να αγγίζει τις ψυχές των μαθητών του, με την αλήθεια και την αυθεντικότητα του, το καυστικό χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό. Τα πιο χαρούμενα πρόσωπα στις δικές του τάξεις, οι συζητήσεις και τα αστεία του, έκλεβαν τα διαλείμματα τους.

Αλλά δεν σταματούσε εκεί, πάντα τον ενδιέφερε να πάει πιο πέρα, πιο μέσα. Τον ένοιαζε το κάθε παιδί ξεχωριστά, ιδιαίτερα οι μαθητές που δεν ήθελαν το σχολείο και τα γράμματα. Δεν άφηνε κανέναν στην ησυχία του. Τους κινητοποιούσε όλους με τρόπους εναλλακτικούς και πρωτότυπους, εφαρμόζοντας ριζοσπαστικές παιδαγωγικές μεθόδους. Ζωντάνευε την τάξη, δίνοντας ρόλους στους μαθητές. Το μάθημά του μετατρέπονταν σε μια αυτοσχέδια θεατρική παράσταση με ηθοποιούς τους ίδιους τους μαθητές, που οδηγούσε με τρόπο επιδραστικό, στη γνώση.

Έγνοια του να κάνει ανθρώπους, να δώσει στην κοινωνία πολίτες με σκέψη για τη ζωή, για την κοινωνία και την πολιτική, την τέχνη, την αληθινή παιδεία και τον πολιτισμό. Και δούλευε ακατάπαυστα, απαρέγκλιτα, ανυποχώρητα, λυσσαλέα. Κανένα παιδί να μη μείνει στο μικρόκοσμό του, να μην εγκλωβιστεί σε σκέψεις που δεν θα του δώσουν τον αέρα να αναπνέει την ελευθερία, την αγάπη, τον έρωτα, να μάθει να βουτά στη ζωή και να μη μένει αμέτοχος θεατής.

Όλα μπορούμε να τα αλλάξουμε, τους έλεγε με τα μαθήματά του και θύμωνε με την παθητικότητα, τη στασιμότητα, την αδράνεια, την έλλειψη ενσυναίσθησης και όλα εκείνα που στέκουν εμπόδιο στα όνειρά τους. Στη φαρέτρα του όλα τα όπλα, γιατί όλα είναι ανθρώπινα και σε βάζουν στη ζωή. Μην τη φοβάστε, είναι σαν να τους έλεγε. Και ο θυμός και η οργή και ο πόνος και η κακία και η μοναξιά και το γέλιο και το κλάμα, όλα είναι ζωή και είναι άνθρωπος.

Η σκέψη του προσανατολισμένη στο αύριο, στο μέλλον που πρέπει να παλέψουν, να επιβιώσουν και να νικήσουν. Ο κόσμος μας δεν είναι αγγελικά πλασμένος και αν θα φτάσεις κάπου πρέπει να περπατήσεις χιλιόμετρα πολλά, να κολυμπήσεις και να βραχείς, να πέσεις αλλά και να σηκωθείς.

Σκέψου και Νιώσε! Αυτό ήταν το μάθημα που μας έδωσε ο Γιώργος Παπαϊωάννου, απόλαυσε και ανυψώσου πάνω από τα ασήμαντα και τα ‘’κανονικά’’ Γίνε αυτό που θέλεις και μπορείς, δεν υπάρχουν σύνορα, πέταξε ψηλά.

Και δεν ήταν μόνος του σε αυτό. Συνοδοιπόροι με το ίδιο όραμα μαθητές και εκπαιδευτικοί, μοιράστηκαν το πάθος του να αλλάξει τον τρόπο μετάδοσης της γνώσης, να τον κάνει βιωματικό, να μιλά στις ψυχές των μαθητών και να μένει στο χρόνο.

Το όραμα του να αλλάξει το σχολείο και τη θέαση του κόσμου με αφετηρία και όχημα το αρχαίο δράμα ,την αρχαιοελληνική σκέψη και την παραστατικότητα του τραγικού λόγου, έδωσε νέα ώθηση στη χειμαρρώδη δημιουργικότητα του και συμπαρέσυρε όλη τη σχολική κοινότητα, άλλαξε τη σχολική ζωή, παίρνοντας τους μαθητές από την τάξη και πηγαίνοντας τους εκεί που πάλλεται η ανθρώπινη περιπέτεια, στον αυθεντικό χώρο του αρχαίου θεάτρου.

Αντιγόνη του Σοφοκλή, Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου, Νεφέλες και Όρνιθες του Αριστοφάνη, Ο άνθρωπος αυτή η ύβρις ,Ο πόλεμος είναι μια πληγή στο σώμα της ανθρωπότητας, Ληροίπους, Βιωματική προσέγγιση του Παπαδιαμάντη στη Σκιάθο και στην Αθήνα, Οι τελευταίες ώρες του Καρυωτάκη στην Πρέβεζα ήταν τα έργα και τα δρώμενα που ανέβασε ταξιδεύοντας μας σε όλα τα αρχαία θέατρα της Ελλάδας ,το αρχαίο θέατρο του Δίου, των Φιλίππων, της Ηφαιστίας της Λήμνου, της Δωδώνης και των Δελφών, της Αμβρακίας στην Άρτα, το Ωδείο της Μεσσήνης, το Ρωμαϊκό Ωδείο της Νικόπολης, το κηποθέατρο του Μουσείου Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα.

Εμπνευσμένος δάσκαλος του αρχαίου λόγου, σκηνοθετούσε, έγραφε τη μουσική και τους στίχους για τα τραγούδια των παραστάσεων, έδινε οδηγίες για τη χορογραφία και τα σκηνικά. Όλα περνούσαν από τα χέρια του, κορυφαίος του χορού σε κάθε έργο, όπου οι μαθητές ακολουθούσαν τον οίστρο του και περνούσαν σε άλλη διάσταση.

Είχαν μια τύχη μοναδική όλα αυτά τα παιδιά που για μια δεκαετία ήταν ένας κινούμενος, εναλλασσόμενος θίασος, που τον ακολουθούσαν και γεύονταν μαζί του τους καρπούς μιας δημιουργίας που εντυπώθηκε στην ψυχή τους και τους ακολουθεί για όλη τους τη ζωή. Και όλοι όσοι σταθήκαμε πλάι του , ζήσαμε στιγμές μοναδικές και ανεπανάληπτες που δεν σβήνουν με το χρόνο.

Το έργο που αφήνει ο Γιώργος Παπαϊωάννου έχει μέγεθος και αξία που ξεπερνά τα όρια που ορίζει η κοινωνία για το ρόλο του εκπαιδευτικού, καθώς έδωσε ψυχή στον πολιτισμό του τόπου, προσφέροντας συγκλονιστικές στιγμές στους συμπολίτες του, κάνοντας αφιερώματα για μεγάλους ποιητές και λογοτέχνες όπως τον Καβάφη και τον Καζαντζάκη, μαζί με εκλεκτούς συναδέλφους και μουσικούς, στο πλαίσιο εκδηλώσεων του Πολιτιστικού Ομίλου Λιτοχώρου.

Όσο σύντομο ήταν το πέρασμα του από αυτή τη ζωή, ξαφνικός και άδικος ο χαμός του, ανείπωτη η λύπη και ο πόνος της απουσίας του που βιώνουμε, τόσο η παρουσία του από δω και πέρα θα είναι ισχυρή στη σκέψη και στην καρδιά μας. Γιατί ο άνθρωπος και ο δάσκαλος Γιώργος Παπαϊωάννου μπορεί να ζει μέσα μας με ότι έδωσε στον καθένα μας, δείχνοντας με έναν άρρητο αλλά ακόμα πιο ισχυρό τρόπο προς τα πού πρέπει να βαδίσουμε.

Γιατί οι άνθρωποι που φεύγουν νωρίς όπως αυτός, μένουν άφθαρτοι στη μνήμη μας και μπορούν να μας καθοδηγούν στον άχρονο χρόνο ακόμα και όταν δεν υπάρχουν στη ζωή.

Αυτός είναι ο μόνος παρήγορος λόγος που μπορούμε να απευθύνουμε και στην οικογένεια του, τη γυναίκα του Μιμή που ήταν το στήριγμα του σε όλη του τη ζωή ,τα παιδιά του, Ακριβή και Μαίρη που αγωνίστηκε για να έχουν ένα καλύτερο μέλλον και την πολυαγαπημένη του αδελφή Βαγγελίτσα, που ήταν πάντα στην έγνοια του.

Αγαπημένε μας Γιώργο,

Πάρε μαζί σου, σήμερα τα λιγοστά μας λόγια, κράτησε την αγάπη και τον θαυμασμό μας για συνοδοιπόρο και πορεύσου στο φως. Καλό ταξίδι στην αιωνιότητα Γιώργο της οικογένειας, των φίλων, των συναδέλφων και των μαθητών. Καλό παράδεισο Γιώργο της καρδιάς μας.