Πώς γιορτάζουν τις ημέρες της ορθοδοξίας στην κωμόπολη της Πιερίας
Κάθε τόπος είναι ξεχωριστός και μοναδικός, όπως και οι άνθρωποι του. Το Πάσχα για την ορθοδοξία είναι από τις λίγες χριστιανικές γιορτές που σχεδόν σε όλη την Ελλάδα επικρατούν πάνω κάτω οι ίδιες παραδόσεις. Πάντα όμως υπάρχει κάποιο μικρό εθιμοτυπικό σε κάθε πόλη ή χωριό που τα υπόλοιπα δεν διαθέτουν.
Τα πασχαλινά έθιμα του Λιτοχωρίου
Τα «Γίτσια»
Το έθιμο είναι παραδοσιακό και πολύ παλιό. Η διεξαγωγή του πραγματοποιείται την παραμονή της Σταυροπροσκυνήσεως. Αγόρια ηλικίας 10 – 18 ετών μαζεύουν από το βουνό του Ολύμπου τα γίτσια, άσπρα μικρά λουλούδια που μοιάζουν με μαργαρίτες. Την επόμενη μέρα τοποθετούν τα λουλουδάκια σε δίσκους και μόλις τελειώσει η λειτουργία και ο κόσμος βγει από την εκκλησία, τα αγόρια περιμένουν ώστε να τα μοιράσουν στον κόσμο τραγουδώντας τα παρακάτω λόγια. Ο κόσμος με τη σειρά του μπορεί να προσφέρει σε αντάλλαγμα κάποιο συμβολικό πόσο.
«Του Σταυρό τουν τίμινου
Προσκυνούμι Ιησού χριστέ Και την Άγια Ανάσταση.
Χαίριτι χαίριτι
καθαρών των Αποστόλων
χίλια χείλη λέγουντας χίλια χείλη ψάλουντας ψάλουντας τους Δώδεκα
και τους κατοικούμενους αμήν διαφουρά, καλή χρουνιά».
Χαιρετισμοί
Στο Λιτόχωρο μικροί και ειδικότερα οι μεγάλοι, μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα και κάθε Παρασκευή πριν από αυτή, τηρούν ευλαβικά την παράδοση και τη συνήθεια, παρακολουθώντας τους χαιρετισμούς από τις έξι με την καμπάνα να σημάνει την έναρξη τους, μέχρι περίπου τις οκτώ το απόγευμα στην ενορία της γειτονιάς τους. Τη Μεγάλη Πέμπτη ψέλνονται τα δώδεκα Ευαγγέλια και είναι συνήθως η μέρα κατά την οποία η λειτουργία είναι πιο ξεχωριστή, με τα φώτα να χαμηλώνουν και την περιφορά του εσταυρωμένου μέσα στην εκκλησία να δημιουργούν ένα κλίμα συγκίνησης, μεταμέλειας και μετάνοιας. Οι ηλικιωμένοι είναι πάντα πιο αποφασισμένοι, καθώς πολλοί από αυτούς εμμένουν στην παράδοση και στα πρέποντα νηστεύοντας από την έναρξη της Σαρακοστής για σαράντα ημέρες, μέχρι το Μεγάλο Σάββατο και το τέλος της Εβδομάδας των Παθών τρώγοντας το γνωστό σε όλους γεύμα της ημέρας, τη μαγειρίτσα.
© ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ / EUROKINISSI
Περιφορά Επιταφίου
Ο επιτάφιος κάθε ενορίας στο Λιτόχωρο στολίζεται με μεγάλη επιμέλεια από τις γυναίκες, όλο το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης μέχρι το ξημέρωμα της Μεγάλης Παρασκευής. Την Μεγάλη Παρασκευή πραγματοποιείται η περιφορά και η συνάντηση των επιταφίων στο σημείο «Παζάρι» του χωριού. Το έθιμο λέει ότι οι άνθρωποι περνούν κάτω από τον επιτάφιο για να λάβουν την ευλογία Του Κυρίου, ενώ οι επιτάφιοι υποβαστάζονται στους ώμους νεαρών, οι οποίοι αναφέρουν ότι παρά το βάρος αργότερα δεν αισθάνονται καμία κούραση. Κάθε Πάσχα, εκείνη τη μέρα, το Παζάρι γεμίζει με κόσμο και οι ιερείς ψέλνουν ενώ επικρατεί ένα ευλαβικό κλίμα. Οι ενορίες, άρα και οι επιτάφιοι στο Λιτόχωρο είναι τρεις.
Η προετοιμασία των τσουρεκιών
Τα τσουρέκια είναι το παραδοσιακό έδεσμα κατά την περίοδο του Πάσχα για όλη την Ελλάδα και πλάθονται τη Μεγάλη Εβδομάδα κάνοντας τα σπίτια να μοσχοβολάνε. Σε κάθε περιοχή, η προετοιμασία τους πραγματοποιείται με διαφορετικό τρόπο και υλικά, όπως το ίδιο συμβαίνει και με το κλασικό βάψιμο των αυγών σε βαθύ κόκκινο. Σε κάποιες περιοχές οι μαγείρισσες βάφουν τα αυγά με πολλά διαφορετικά χρώματα ή τα προετοιμάζουν με τέτοιο τρόπο ώστε μετά να φέρουν σχέδια πάνω τους. Στο Λιτόχωρο επικρατούν τα απλά κόκκινα αυγά και τα αφράτα τσουρέκια με μαστίχα.
Το πεσκέσι στη νονά
Τα βαφτιστήρια μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα επισκέπτονται τους νονούς τους ώστε να παραλάβουν τη λαμπάδα και τα δώρα τους, ενώ σε αντάλλαγμα προσφέρουν συνήθως ένα καλάθι με διαφορά καλούδια όπως την παραδοσιακή σπιτική «κουλούρα» με σουσάμι ή άλλως τσουρέκι, ένα μπουκάλι κρασί, αυγά, ζάχαρη και καφέ.
Μαγειρίτσα
Η μαγειρίτσα στο Λιτόχωρο μαγειρεύεται παραδοσιακά το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου. Περιλαμβάνει κατσίκι, τα συκωτάκια και τα εντόσθια του, μαρούλι, φρέσκο κρεμμυδάκι και άνηθο. Αφού η σούπα βράσει, αυγοκόβεται για να πάρει ακόμη καλύτερη γεύση. Είναι γεγονός ότι όλοι αντιστέκονται με δυσκολία εκείνη τη μέρα, αναμένοντας το βράδυ της Ανάστασης μετά από περίοδο νηστείας για να φάνε.
© EUROKINISSI/ΓΙΩΡΓΟΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ
Της Όλγας Γεωργούση, απόφοιτης του τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ
